เหรียญพระพุทธวิริยากร (จิตร ฉันโน) วัดสัตตนารถปริวัตร ปี 2458 เนื้อทองแดง

เหรียญพระพุทธวิริยากร (จิตรฉันโน) วัดสัตตนารถปริวัตร ปี 2458 เนื้อทองแดง

            เหรียญพระพุทธวิริยากร (จิตร ฉันโน) วัดสัตตนารถปริวัตร จ.ราชบุรี เป็นเหรียญพระสงฆ์เหรียญแรกของประเทศไทย จัดสร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2458 เป็นเหรียญที่ระลึกสำหรับแจกในงานฌาปนกิจศพพระพุทธวิริยากร จัดสร้างและปลุกเสกโดย พระครูวินัยธรรมอินทร์ (ปัญญาทีโป) ซึ่งเป็นศิษย์เอกและเป็นพระฐานาของท่านเจ้าประคุณพระพุทธวิริยากร คนส่วนใหญ่มักเรียกท่านว่า "พระครูเฒ่า" หรือ "พระครูอินเทวดา" เพราะท่านเป็นผู้มีความชำนาญสูงทั้งด้านโหราศาสตร์และไสยศาสตร์

            ลักษณะเป็นเหรียญปั้มรูปทรงคล้ายรูป "เต่า" ด้านหน้าเหรียญตรงกลางเป็นรูปเหมือนพระพุทธวิริยากรครึ่งองค์ ล้อมรอบด้วยอักขระขอมอ่านว่า "อะสังวิสุโลปุสะพุภะ สังวินาปุกยะปะ" 

ด้านหลังเหรียญส่วนบนเป็นอักขระขอมอ่านว่า "ทุ สะ มะ นิ" คือ ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค ซึ่งก็คือ ยอดหัวใจพระไตรปิฎก ช่วงกลางเป็นอักษรไทยว่า "ที่ระลึกในการฌาปะนะกิจ" ต่อลงมาเป็นอักขระขอม อ่านว่า "ฉันโน" ซึ่งเป็นฉายาของท่าน ล่างสุดเป็นปี พ.ศ.ที่จัดพิธีฌาปนกิจศพพระพุทธวิริยากร คือ "๒๕๔๘"

            เหรียญนี้มีการสร้างด้วยกันหลายเนื้อ ทั้งทองแดง, สัมฤทธิ์ และชินเงิน เป็นต้น 

            ท่านเจ้าคุณพระพุทธวิริยากร (จิตร ฉันโน) อดีตเจ้าอาวาสวัดสัตตนารถปริวัตร จังหวัดราชบุรี เป็นชาวราชบุรีโดยกำเนิด เกิดที่ ต.คลองยายแฟง อ.ดำเนินสะดวก เมื่อปี พ.ศ.2390 ท่านได้เริ่มศึกษาอักขระสมัยที่สำนักพระอาจารย์บ่าย วัดบางน้อย อ.อัมพวา จนอายุครบอุปสมบทในปี พ.ศ.2411 จึงเข้าสู่ร่มกาสาวพัสตร์ ณ วัดตาล อ.เมือง โดยมี หลวงพ่อปาน วัดบางคนที เป็นพระอุปัชฌาย์ ได้รับฉายา "ฉันโน"

            เมื่อศึกษาด้านพระธรรมวินัยเป็นที่แตกฉานแล้วจึงเดินทางเข้ากรุงเทพฯ เพื่อศึกษาทางด้านพระปริยัติธรรมเพิ่มเติม ณ สำนักพระธรรมราชานุวัตร (ต่าย) และสมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (ยัง) จากนั้นจึงเดินทางกลับไปจำพรรษาที่วัดตาลดังเดิม ด้วยความที่ท่านเป็นพระที่ใฝ่ในสมถะและมีวัตรปฏิบัติฝ่ายธรรมยุตที่เคร่งครัดตามหลักของพระธรรมวินัย มีเมตตาธรรมและกรุณาธรรม จึงเป็นที่ศรัทธาเลื่อมใสและเคารพรักของเหล่าพุทธศาสนิกชนที่ได้มากราบนมัสการและรับฟังธรรมะจากท่าน และฝากตัวเป็นลูกศิษย์ลูกหากันเนืองแน่นทั้งชาวราชบุรีและจังหวัดใกล้เคียง ท่านดูแลปกครองคณะสงฆ์ให้มีความประพฤติดีปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ และพัฒนาวัดวาอารามให้เจริญรุ่งเรือง

            ยิ่งกว่านั้นท่านยังเป็นที่โปรดปรานในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นอย่างมาก ท่านได้รับการแต่งตั้ง และสถาปนาสมณศักดิ์เรื่อยมาตั้งแต่ ที่พระสมุห์จิตร เจ้าอาวาสวัดตาล พระครูอุดมธีรคุณ เจ้าอาวาสวัดศรีสุริยวงศ์ เป็นพระอุปัชฌาย์ฝ่ายธรรมยุตมณฑลราชบุรี เจ้าอาวาสวัด สัตตนารถปริวัตร และสุดท้ายได้เป็นพระราชาคณะที่พระพุทธวิริยากร ท่านมรณภาพในปี พ.ศ.2457 สิริอายุ 68 ปี 47 พรรษา  และได้รับการทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเพลิงศพด้วย