พระลีลาอัฏฐารส วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จ.พิษณุโลก

“พระลีลาอัฏฐารส วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จ.พิษณุโลก”

พระยอดอัฏฐารส พระเครื่องศิลปะสุโขทัย โดยขุดพบจากยอดพระเศียรพระอัฏฐารส และบริเวณฐานขององค์พระ ซึ่งเป็นพระพุทธรูปยืนองค์ใหญ่ประดิษฐานอยู่ด้านหลังของวิหารคดของพระปรางค์ วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จ.พิษณุโลก

“พระอัฏฐารส” สันนิษฐานว่า น่าจะสร้างขึ้นในคราวเดียวกับการสร้างวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ เป็นครั้งแรก ซึ่งไม่ปรากฏศักราชที่แน่นอน สันนิษฐานว่าน่าจะสร้างในสมัยพระมหาธรรมราชาลิไทย พระมหากษัตริย์องค์ที่ 5 แห่งกรุงสุโขทัย ครองราชย์เมื่อ พ.ศ.1890-1917

การที่ได้พบพระเครื่องบนยอดพระเศียรพระอัฏฐารสเป็นที่มาของชื่อพระเครื่องพิมพ์นี้ ขนาดขององค์พระ มีทั้ง พิมพ์ใหญ่  พิมพ์กลาง และพิมพ์เล็ก

พุทธลักษณะ เป็นพระ 2 ด้าน กรอบองค์พระ เป็นรูปโค้งมนแบบยาวรี บางพิมพ์จะตัดชิดเว้าเข้าหาซุ้มองค์พระ ด้านหน้าเป็นพระปางลีลา ประทับยืนบนฐานตรงแบบเอียงข้างพระวรกาย พระบาทซ้ายประทับตรง ส่วนปลายพระบาทขวาไขว้เอียงไปด้านหลัง พระกรและพระหัตถ์ซ้าย ทอดวางแนบลงมาตรงๆ ส่วนพระกรและพระหัตถ์ขวา ยกสูงขึ้นเสมอพระอุระ รอบองค์พระประดับด้วยจุดเม็ดกลมเล็กคล้ายเม็ดไข่ปลาล้อมรอบเป็นซุ้ม 

ด้านหลังทำเป็นซุ้มอรัญญิก แบบซุ้มเสมาทิศ ที่มีองค์พระพุทธประทับปางมารวิชัย บนฐานตรง อยู่ในซุ้มเสมาทิศยอดมหาอุณาโลม นับว่าเป็นประติมากรรมแบบพิเศษในสมัยโบราณกาล บรรจงประดิษฐ์สร้างสรรค์ขึ้นอย่างวิจิตรงดงามมาก

“พระยอดอัฏฐารส” ทุกพิมพ์สร้างด้วย “เนื้อชินเขียว” หรือ “ชินแข็ง” เป็นเนื้อโลหะผสม ระหว่าง ดีบุก ตะกั่ว สังกะสี พลวง เหล็ก ปรอท และเงิน ทำให้เนื้อพระมีความแข็ง คงทน ไม่สึกง่าย และไม่มีรอยระเบิด หรือรอยรานแตกร้าวปรากฏให้เห็น

พระเนื้อนี้จะมีสนิมไขมันใสเป็นเม็ด คล้ายไข่แมงดา เรียกว่า สนิมไข่แมงดา เกาะติดฝังลึกแน่น ไขชนิดนี้เกิดจากภายในเนื้อองค์พระออกมา พร้อมมีฝ้าสีเหลืองอ่อนปกคลุมทั่วองค์พระ และมีสนิมปานดำ หรือ กระ ที่มีสีเข้มเป็นจุดดำเกิดขึ้นเป็นจุดๆ เป็นปื้นกินลึกเข้าไปในเนื้อโลหะ กระ ที่ว่านี้ไม่สามารถขัดถูออกได้  

“พระเนื้อชินเขียว” มีการเช่าหากันมาตั้งแต่ดั้งเดิม พิมพ์ที่ได้รับการยอมรับ และเล่นหาสะสมกันมานานปี ถือเป็นมาตรฐานสากลนิยม มีอยู่เพียง 2 พิมพ์เท่านั้น คือ พระร่วงยืนทรงเกราะ กรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จ.สุโขทัย และ พระยอดอัฏฐารส กรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จ.พิษณุโลก

ขอขอบคุณข้อมูลบางส่วนจาก Google.